در این مقاله میخواهیم شما را با نقش کلاچ در خودرو و نحوه کارکرد آن آشنا کنیم:
کلاچ کلمه ای انگلیسی Clutch به معنای اتصال و یا قطعه ای که مسئول برقراری ارتباط است؛ میباشد.
راننده به کمک این قطعه هرزمان که بخواهد میتواند اتصال موتور را از جعبه دنده جدا کند؛ این عمل زمانی اتفاق می افتد که ماشین روشن بوده و چرخ دنده ها در جعبه دنده نچرخد و خودرو حرکتی نداشته باشد.
کلاچ یک وسیله مکانیکی است؛ که برای انتقال دادن نیرو از این وسیله استفاده میگردد؛ اما این به این معنا نیست که کلاچ همیشه درگیر است بلکه میتواند آزاد هم باشد؛ این قطعه هرجا که برای کنترل انتقال نیرو و یا به حرکت نیاز باشد کارکرد خواهد داشت. اما زمانهایی است که راننده پشت چراغ قرمز است و به انتقال قدرت موتور به چرخ نیازی نیست و یا در حال کاهش سرعت خودرو میباشد در این حالت است که باید ارتباط موجود میان موتور و سیستم انتقال قدرت به طریقی قطع شود که این وظیفه برعهده کلاچ است.
اولین قطعه مکانیکی در سیستم انتقال قدرت خودرو کلاچ است که وظیفه قطع و وصل ارتباط میان محور خروجی پیشرانه با محور جعبه دنده را بر عهده دارد.
وضعیت و عملکرد کلاچ به هنگام آزاد بودن پدال:
در این حالت فنر خورشیدی؛ صفحه ای را به سمت جلو فشار میدهد و به کمک لنت صفحه کلاچ را به فلایویل چسبانده که به این ترتیب حرکت رفت و برگشت پیساون های موتور که به گشتاور پیچشی در میل لنگ تبدیل شده و با چرخیدن فلایویل؛ مجموعه کلاچ را نیز میچرخاند.
پس از آن گشتاور اصطکاکی صفحه کلاچ به توپی میرود و از طریق دنده های داخلی (یا به اصطلاح هزار خاری) به شفت ورودی جعبه دنده و سپس به دیفرانسیل منتقل میشود تا به این صورت تقسیم دور شود وبه چرخ ها انتقال پیدا کند.
وضعیت و عملکرد کلاچ در هنگام نیم کلاچ:
در این حالت؛ صفحه کلاچ در حالت نیمه آزاد؛ بین فلایویل و صفحه فشاری دیسک قرار دارد تا در این حالت بتواند بدون وارد کردن فشار زیاد به موتور ؛ گشتاور پیچشی زیادی را انتقال دهد در حالتی که چرخ ها برای حرکت به گشتاور بالایی نیاز دارند و اگر موتور جوابگوی آن نباشد؛ باز هم بکسباد کردن لنت ها باعث قطع ارتباط ناقص شده و از خاموش شدن موتور جلوگیری میکند؛ این حالت را میتوان به هنگام شروع به حرکت خودرو هم دید.
کلاچ ها انواع مختلفی دارند:
یک صفحه ای_ دو صفحه ای_ اتوماتیک_ خشک و روغنی
کلاچ هایی که به کمک نیروی عضلانی ؛ قطع و وصل ارتباط را انجام داده و در موارد مورد نیاز برای صرف نیروی کمتر از وسایل کمک هیدرولیکی یا هوایی هم استفاده میکنند؛ این نوع کلاچ ها به انواع مختلفی دسته بندی میشوند:
- کلاچ های یک صفحه ای با فنر های مارپیچی: مثل کلاچ مینی بوس و اتوبوس .
- کلاچ های یک صفحه ای با فنر دیافراگرامی مثل کلاچ ماشین هایی چون:پراید؛ پژو؛ پیکانو زانتیا
- کلاچ های دو صفحه ای مثل: کلاچ تراکتور
- کلاچ های چند صفحه ای مثل: کلاچ موتور سیکلت ها نوع دوم کلاچ هایی است که به طور خودکار عمل قطع و وصل ارتباط را انجام میدهند.از این کلاچ ها معمولا انواع زیر بیشتر به کار میرود:
- هیدرودینامیکی
- وزنه ای
- الکترومغناطیسی
و نوع چهارم ترکیبی از مجموعه ای از انواع کلاچ های ذکر شده اند.
گفتنی است در این نوع دسته بندی؛ زمینه استفاده در صنایع خودرو سازی مورد نظر بوده.
اگر کلاچ کار نکند چه اتفاقی می افتد؟
همانگونه که میدانید هنگامی که موتور خودرو روشن است و خودرو در حالت توقف است بدون استفاده از کلاچ؛گیربکس درگیر نمیشود و نمیتوان اینطور شروع به حرکت کرد؛ اما اگر در یک جاده و دور از هرنوع امکانات تعمیراتی سیم کلاچ پاره شود ویا ذر اتومبیل هایی با کلاچ روغنی؛ پمپ کلاچ ایراد پیدا کرد و به هر دلیلی پدال کلاچ از کار افتاد چه باید کرد؟
وقتی پدال کلاچ را رو به پائین فشار میدهیم؛ قدرت و فشار موتور از روی گیربکس برداشته شده و به راحتی میتوانید با جا به جا کردن دسته دنده؛ دنده مورد نظر خود را با سرعت مدنظر خود انتخاب کنید اما وقتی پدال کلاچ غیر فعال شود چه کار باید کرد؟
وقتی پدال کلاچ را رو به پائین فشار میدهیم؛ قدرت و فشار موتور از روی گیربکس برداشته شده و به راحتی میتوانید با جا به جا کردن دسته دنده؛ دنده مورد نظر خود را با سرعت مدنظر خود انتخاب کنید.
اما وقتی پدال کلاچ غیر فعال شود چه کار باید کرد؟!
اگر در حالت رانندگی با خودروی سالم و بدون هیچ سابقه ی خرابی گیربکس جهت عوض کردن دنده اقدام کردید و این کار با موفقیت انجام نشد به احتمال خیلی زیاد پدال کلاچ به هر علتی از کار افتاده اگر ماشین را متوقف کردید؛ موتور را خاموش و دنده را در حالت یک قرار دهید فقط باید مواظب باشید که جلوی خودرو کسی نباشد تا به محض حرکت نیازی به ترمز نباشد.
پدال گاز را فشار دهید استارت بزنید.( در این حالت چون دنده در حالت خلاص نیست از جهش خودرو غافلگیر خواهید شد.)
اتومبیل شما با جهش کوچکی شروع به حرکت میکند و با تنظیم فشار پا روی پدال گاز؛ حرکت معمول خواهد شد.
اتومبیل شما با جهش کوچکی شروع به حرکت میکند و با تنظیم فشار پا روی پدال گاز حرکت معمول خواهد شد.
اما باید توجه داشته باشید که با هربار ترمز گرفتن باعث توقف ماشین خواهید شد.موتور خودرو خاموش شده و میتوانید حرکت اول را دوباره تکرار کنید تا اتومبیل شروع به حرکت کند.
امیدواریم که با انتشار این مقاله کمکی کرده باشیم.
گروه کارنیوال همواره خدمت رسان شماست.
'